Sport a psychologia
Można zastanawiać się, jaki istnieje związek między uprawianiem sportu a psychologią. Patrząc bowiem z punktu widzenia laika, jedno jest wysiłkiem fizycznym mającym na celu podniesienie naszej ogólnej sprawności, drugie z kolei dyscypliną naukową zajmującą się zrozumieniem ludzkich działań, zachowań etc. Okazuje się, że związków pomiędzy oboma tymi pojęciami jest całe mnóstwo i właśnie eksploracją owych powiązań zajmiemy się w naszych artykułach.
Na świecie, ale również na naszym narodowym polu istnieje osobna dziedzina psychologii – “Psychologia sportu”, która zajmuje się zastosowaniem teorii, pojęć oraz odkryć psychologicznych w różnych dziedzinach sportowych. Psychologowie z najróżniejszych dziedzin, począwszy od psychologii społecznej, a na neuropsychologii kończąc fascynują się zjawiskiem sportu rekreacyjnego jak i zawodowego. Właśnie owi badacze obrali sobie za cel ułatwienie nam naszego codziennego wyścigu po zdrowie i tak narodziły się pierwsze badania i teorie dotyczące sportu.
Czy zauważyłeś, lub zauważyłaś, że po dobrowolnym wysiłku fizycznym czujesz się lepiej, masz w sobie więcej energii, czy może patrzysz na życie przez tak zwane różowe okulary? Jest to spowodowane uwolnieniem w Twoim organizmie endorfin, czyli hormonów szczęścia i tak oto wiedza psychologiczna zaczyna zazębiać się ze światem sportu, wyjaśniając pierwsze i najprostsze zjawisko naszej aktywności.
Nie jest do ukrycia, że coraz częściej psycholodzy współpracują z sportowcami. Dotyczy to zarówno profesjonalistów, jak i amatorów, którzy wolny czas przeznaczają na sport w celu wypoczynku, czy odnowy sił psychofizycznych. Zadaniem kooperacji jest obserwacja zachowań sportowca oraz analiza składowych, które wpływają na jego sukcesy oraz porażki, zaczynając od jego stylu życia, diety, nawyków (również w myśleniu!), a kończąc nawet na codziennych zwyczajach.
Warto zaznaczyć, że zdrowie psychicznie odgrywa potężną pozycję w życiu sportowca, szczególnie kiedy zawodnicy reprezentują najwyższy poziom w dyscyplinie. Na pewno spotkałeś, bądź spotkałaś się z sytuacją, w której podczas rywalizacji największe znaczenie odgrywały ostatnie sekundy walki! Zdajesz sobie sprawę jak kluczowe w tym momencie jest podejście zawodnika? O wygranej mogą decydować detale, a ich aspekty są przede wszystkim “w głowie”. Odpowiednie nastawienie psychiczne to obowiązek w wielu sportach. Pomaga w wyzbyciu się wszelkich zahamowań, które mógłby przeszkodzić w Twoim rozwoju.
Liczne badania udowodniły, że trening mentalny jest tak samo istotny jak fizyczny, taktyczny, czy techniczny. Trening mentalny to pewnego rodzaju ćwiczenia skupiające się na systematyce, prowadzącej do zdobywania umiejętności psychicznych sportowca. Dużą wagę przywiązuje się tu do rozwoju własnego potencjału oraz sformułowania celów, do których się dąży poprzez treningi psychologiczne. Osiągane przez sportowca rezultaty często pozytywnie wpływają nie tylko na jego wyniki sportowe, ale także na życie prywatne.
Jak osiągnąć swój cel?
Każdego dnia stawiamy przed sobą nowe cele, mniejsze bądź większe, wszystkie je łączy jednak jeden bardzo prosty czynnik, dążymy do tego, żeby jak najszybciej i najefektywniej je zrealizować. Niestety wielu z nas podchodzi do tych zadań bez odpowiedniej wiedzy psychologicznej. Odpowiednie dostosowanie strategii swojego działania jest kluczowym elementem realizacji celu. Ma to swoje zastosowanie, oczywiście, nie tylko w sportowej części naszego życia, ale w całym jego ogóle. Więc zadajmy pytanie, jak właściwie osiągać stawiane przed samym sobą cele?
W ujęciu psychologicznym, dążenie do osiągnięcia swoich celów, czy też rozwiązania swoich problemów jest procesem kognitywnym, czyli procesem zachodzącym w naszym umyśle i psychice. Zdolność do rozwiązywania problemów, jest jedną z cech definiujących nas jako istoty o wyższej inteligencji. Co za tym wszystkim idzie, mówiąc prozaicznie, dążenie do celu mamy zapisane w genach, ale oczywiście warto je wspomagać prostymi codziennymi działaniami.
Ważnym krokiem w tym wszystkim, jest proces zapamiętywania i utrwalania zapisanej wiedzy. Dobrym pomysłem byłoby więc utrwalanie wspomnień dotyczących swoich sukcesów oraz porażek, ponieważ niosą one ze sobą świadomą i podświadomą wiedzę o tym, jak radzić sobie z naszymi problemami i jak osiągać sukces do którego dążymy. Kolejnym krokiem, który bezpośrednio łączy się ze wspomnieniami to proces zapamiętywania, nie da się bowiem osiągnąć czegoś o czym się nie pamięta prawda?
Prowadzenie notatnika, czy zapisywanie prostych rzeczy, które musimy zrealizować na karteczkach samoprzylepnych to najbardziej prozaiczne i najprostsze sposoby na zapamiętanie pewnych informacji, ale stanowią też dobry trening pamięciowy i łączą się bezpośrednio z naszą trzecią i ostatnią poradą, czyli techniką małych kroków. Nie od razu zbudowano Rzym, tak jak i w jeden dzień raczej nie uda nam się osiągnąć wszystkich naszych założeń, czy rozwiązać wszystkich naszych problemów.
Dlatego najważniejszym krokiem w osiąganiu naszych celów jest umiejętność podzielenia naszych działań na małe kroki, najlepiej rozłożone w czasie, co pozwoli nam na sensowne zaplanowanie, przemyślenie i wykonanie naszych działań. Taki schemat nie tylko zwiększy prawdopodobieństwo osiągnięcia przez nas sukcesu, ale ograniczy również poziom zużycia zasobów przeznaczonych na nasze działanie, czy też zredukuje na przykład poziom naszego stresu.
Więc zachęcamy, na jutrzejszą listę zakupów dopiszcie pozycję “Notatnik” i zacznijcie systematycznie planować i realizować to co chcecie osiągnąć w swoich codziennych założeniach.
Jak sobie pomóc sprytnie osiągając cel?
Nie oszukujmy się, każdemu z nas zależy na szybkiej realizacji założonego sobie celu. Udowodniono, że stawianie sobie wyzwań, zarówno życiowych, jak i sportowych ma korzystny wpływ na motywację do działania. Jednak mało z nas zdaje sobie sprawę, że ich realizacja w dużej mierze jest zależna od prawidłowego sformułowania oraz zaplanowania działań skupiających się na ich osiągnięcie. Aby móc ułatwić sobie nieco podejście do planowania warto skorzystać z metody SMART, zawierającej wszystkie ważne aspekty, które zwiększają szansę realizacji określonego celu.
Akronim zawiera pięć angielskich słów, będących jednocześnie cechami, które powinny zostać przypisane do sformułowania “sprytnego” celu. SMART jest kluczem do sukcesu oraz podpowiada jak w prosty sposób go zdobyć.
- S- czyli sprecyzowany,
- M- czyli mierzalny,
- A- czyli atrakcyjny,
- R- czyli realistyczny,
- T- terminowy.
Jednak co oznaczają poszczególne słowa oraz jak je rozumieć? Otóż, każdy z powyższych punktów jest postulatem, który powinniśmy wpleść w nasz tworzony cel.
Sprecyzowany oznacza, że nie może być zbyt ogólnikowy- musisz jasno przedstawić czego Twój cel dotyczy oraz co chcesz nim osiągnąć. Ma on być określony w sposób konkretny i jednoznaczny, aby nie było możliwości dowolnej interpretacji. Warto pamiętać, że cele typu “zacząć uprawiać jakiś sport” nie są sprecyzowane, nie mówią nam co dokładnie chcemy zrobić.
Mierzalny koncentruje się na tym, aby można było dokonać weryfikacji postępów na drodze do realizacji celu. Bardzo ważne jest też, abyśmy jasno wiedzieli, w którym momencie cel został osiągnięty. Sformułowany cel “zrobienie 50 pompek” spełnia kryteria celu mierzalnego, z kolei same sformułowanie “robienie pompek” już daje nie daje nam możliwości monitorowania jego etapów, czyli trudniej będzie nam zauważyć jego postępy.
Atrakcyjny dotyczy motywacji, która jest nam niezbędna do osiągnięcia wyznaczonego celu. Powinien on nieść ze sobą wyzwanie, ale też nauczyć nas czegoś nowego. Cel nie może być dla nas łatwy, bo nie przyniesie nam radości z jego osiągnięcia. Jeszcze lepiej kiedy wymaga poświęceń, sprawia trudności, czy zasobu czasowego. Dobrze, kiedy zauważenie korzyści płynących z niego będą nas motywować.
Dodatkowo cel musi być realny do osiągnięcia. Podczas jego planowania należy zwrócić uwagę na czas, zasoby jakie posiadamy oraz siły. Marzenia i plany mogą być olbrzymie, ale jednak wstępna weryfikacja ich osiągnięcia bardziej nas zmotywuje. Przecież nie ma nic gorszego niż plan, którego nie jesteśmy w stanie wdrożyć ze względu na pojawiające się już na samym początku przeszkody. Dlatego nasze działania muszą być ustalone indywidualnie, aby mogły być dopasowane do naszych możliwości. Cel, który sobie zakładamy, musi posiadać konkretną datę, do jakiej chcemy go osiągnąć. To wspomoże ustalić harmonogram, czy etap działania.
Podczas wielu lat pracy metoda SMART rozstała rozszerzona o dwa elementy- ekscytujący i zapisany. Pierwszy z nich odnosi się do tego, że cel musi nieść ze sobą ekscytację, nie może być obojętny dla osoby, która go sobie obrała. To zapewni motywację oraz wydobędzie dodatkową energię. Z kolei drugi polega na zapisaniu sobie celu na papierze lub w formie elektronicznej. Wiele badań potwierdziło, że jest to prosty sposób na zapamiętanie planu działania oraz też zwiększenie szans na jego realizację.
Mamy nadzieję, że po tej szczypcie wiedzy weźmiesz kartkę i długopis, aby zapisać sobie cel, który chciałabyś, bądź chciałbyś osiągnąć.
Co daje celebrowanie sukcesów i jak to uczynić?
Byłaś, bądź byłeś kiedyś w sytuacji, że w końcu osiągnęłaś/osiągnąłeś coś naprawdę dla Ciebie ważnego, na co poświęciłeś duże pokłady swojej energii, ale nie potrafiłeś się z tego cieszyć? Przeszedłeś z tym osiągnięciem do porządku dziennego i z każdym dniem zapomniałaś, bądź zapomniałeś, że coś takiego miało miejsce?
Brak świętowania osiągnięć może spowodować u nas rozczarowanie, ale też obniżenie pewności siebie. Przestajemy zauważać rzeczy, które kiedyś robiliśmy dla przyjemności, rozwoju, czy osiągnięcia zadowalającego nas poziomu. A przecież odniesienie sukcesu teoretycznie powinno nam przysparzać dużo pozytywnych emocji, sprawiać satysfakcję oraz zachęcać do dalszego działania. W końcu to przez wytworzone endorfiny mamy chęć podejmować kolejne kroki, a ich planowanie wydaje się coraz prostsze.
Szybki styl życia powoduje, że przechodzimy automatycznie z jednego planu działania na drugi, nie poświęcając czasu na dostrzeżenie jaki zostawiamy za sobą progres. Czasami warto zwrócić uwagę, że cel, który początkowo wydawał się nam nieosiągalny jest teraz za nami, a my staramy się zdobywać coraz to większe “szczyty”. Tak, osiągnęliśmy to! Wkładając w to swój czas, chęć, motywację, aby okazał się sukcesem. Celebrowanie sukcesu sprowadza się docenieniu momentu, ale też naszego wysiłku. Nasz mózg potrzebuje informacji o wyróżnieniu, żeby wiedzieć, że daną chwilę należy docenić i zapamiętać.
Jednak można zadać pytanie po co właściwie tracić czas świętowanie sukcesów, skoro przecież można go przeznaczyć na pokonywanie kolejnych trudności. Wdzięczność pozytywnie wpływa na samopoczucie. Zbyt szybko przyzwyczajamy się do tego co zyskaliśmy, przez co nie doceniamy wielu osiągnięć.
Warto zaznaczyć, że celebrowanie przede wszystkim buduje nasze poczucie wartości oraz podnosi naszą pewność siebie. Jest to niezbędne do znalezienia motywacji do dalszych działań oraz przeświadczenie, że każde kolejne wyzwanie jest na “wyciągnięcie ręki”.
Dodatkowo będziemy mogli dostrzegać coraz to mniejsze kroki biegnące w kierunku naszego obranego nowego celu. Pozwala prześledzić nasze postępy kierując uwagę na rzeczy, których dokonaliśmy. To podnosi ich rangę, ale też ułatwia wyciągnięcie wniosków, które mogą się przydać w kolejnych działaniach.
“Prawdziwych przyjaciół poznaje się w szczęściu, tylko nieliczni potrafią znieść nasze sukcesy”.
Możemy odniesiony sukces świętować w gronie innych osób, rodziny, czy znajomych. Dobrze jest, jeśli znajdą się osoby, szczerze gratujące osiągnięcia, doceniający determinację oraz dzielący z nami radość.
Jednak warto też na spokojnie przeanalizować nasz sukces oraz zauważyć, że “ sukces ma wielu ojców”. Rozejrzyj się wokół i doceń wszystkie dobre słowa skierowane w Twoją stronę, które dodały Ci ochoty do działania, odwagi, a tym samym przybliżyły Cię do osiągnięcia sukcesu. Pamiętaj, że rzadko działamy samodzielnie, natomiast często wykorzystujemy doświadczenie innych, wchodzimy współpracę, która ma na nas korzystny wpływ i pomaga ominąć pojawiające się przeszkody. Miłym gestem jest dostrzec działania innych, nawet kiedy to była dosyć drobna pomoc.
Twoim zadaniem domowych z tego artykułu będzie zapisanie rzeczy, które udało Ci się osiągnąć w tym tygodniu, ale wcześniej nie zdawałaś/zdawałeś sobie sprawy z powagi ich celebracji.
Jeśli jesteś zainteresowany naszą ofertą zapraszamy do kontaktu
