W tym artykule znajdziesz wszystkie najistotniejsze informacje dotyczące klinicznego żywienia osób z cukrzycą. Chorując na cukrzycę należy wiedzieć, że zmiana nawyków żywieniowych i dotychczasowego stylu życia jest konieczna w celu utrzymania regularnego poziomu glukozy we krwi i prawidłowego funkcjonowania.
Dla kogo dieta cukrzycowa?
Po co dieta cukrzycowa?
Dieta cukrzycowa przeznaczona jest dla osób chorujących na oba typy cukrzycy. Stosuje się ją w celu profilaktycznego leczenia objawów cukrzycy, a także dla poprawy samopoczucia pacjenta.
Jakie są rodzaje cukrzycy?
- cukrzyca typu 1
- cukrzycy typu
Przyczyny cukrzycy typu II i I
Jedną z głównych przyczyn rozwoju cukrzycy typu II sanowi nieodpowiedni tryb życia za czym idą złe nawyki żywieniowe. Obecne czasy zdominowane są przez pośpiech, bodźce i szybkie rozwiązania, które nie zawsze są dobre dla zdrowia. Wybór przetworzonego jedzenie na mieście czy zjedzenie „byle czego” w pośpiechu. To działania, które na dłużą metę mogą mieć długofalowe konsekwencje jak np. insulinooporność, która może prowadzić do cukrzycy.
Czynnikami odpowiedzialnymi za rozwój cukrzycy typu II są przede wszystkim nieodpowiedni tryb życia oraz podłoże genetyczne. Mechanizm działania cukrzycy typu 2 polega na niewłaściwym działaniu insuliny w tkankach, prowadzi to do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Cukrzyca typu 2 może powodować zaburzenia czynności narządów w tym mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych
W przypadku cukrzycy typu I przyczyną jest najczęściej choroba autoimmunologiczna. Zazwyczaj wykrywa się ją w wieku młodzieńczym, to typ cukrzycy insulinozależnej, polega na niszczeniu komórek trzustkowych, które produkują insulinę.
Podstawowe założenia w diecie cukrzycowej
- Dieta cukrzycowa powinna być zgodna z ogólnie przyjętymi zasadami zdrowego odżywiania.
- Osoby chorujące na cukrzycę, oprócz przyjmowania leków, które obniżają poziom cukru we krwi powinny stosować specjalistyczną dietę.
- Postępowanie dietetyczne przede wszystkim ma na celu utrzymywanie kontroli glikemii u pacjenta, uregulowanie gospodarki węglowodanowej oraz prewencja ciśnienia tętniczego krwi.
- Ponadto utrzymywanie kontroli glikemii u pacjentów może zapobiegać powikłaniom cukrzycy typu 2 (zespół stopy cukrzycowej, retinopatia, neuropatia)
- Drugorzędnym założeniem diety cukrzycowej jest redukcja masy ciała lub utrzymywanie masy ciała należnej do płci, wieku, stanu fizycznego. (Obniżenie masy ciała u pacjentów z cukrzycą wpływa na zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji LDL a zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji HDL oraz trójglicerydów w surowicy krwi.)
- Dieta powinna być urozmaicona i smaczna, zawierać wszystkie składniki mineralne, jej kaloryczność powinna być dostosowana do indywidulanych potrzeb pacjenta.
Powinna zawierać różnorodne produkty spożywcze i uwzględniać aktywność fizyczna.
Na czym polega dieta cukrzycowa- 5 zasad diety cukrzycowej
Uwzględniając dobór odpowiednich składników pokarmowych w diecie osoby z cukrzycą typu 2 ważne jest też:
- regularne spożywanie posiłków- zaleca się zwykle, aby w ciągu doby posiłki rozplanowane były co ok. 3-4 godziny, co daje około 4- 5 posiłków dziennie (regularność pozwala zapobiegać gwałtownym zmianom cukru we krwi i pozwala zachować odpowiednie stężenie glukozy we krwi)
- jedzenie kolacji, ważne jest aby nie pomijać ostatniego posiłku, jego spożycie może zabezpieczyć organizm przed niedocukrzeniem podczas snu
- spożycie produktów, które są w jak najmniejszym stopniu przetworzone, które obfitują w błonnik pokarmowy
- przygotowując posiłki skrobiowe np. gotując kaszę nie rozgotowywać j jej, ponieważ przez to podwyższa się indeks glikemiczny
- ograniczyć spożycie produktów z dużą ilością sacharozy czyli głównie słodycze, słodkie napoje
Dieta cukrzycowa- dieta z niskim indeksie glikemicznym
Posiłki w diecie cukrzycowej powinny mieć niski ładunek glikemiczny, co to oznacza?
Oznacza to, że dieta cukrzycowa powinna być bogata w produkty zbożowe, głównie węglowodany złożone. Indeks glikemiczny wpływa na poziom glukozy we krwi, możesz przeczytać więcej o diecie z niskim indeksem glikemicznym.
Tabela indeksu glikemicznego produktów. (Indeks glikemiczny określa szybkość trawienia produktu i wpływ jego spożycia na poziom glukozy we krwi).
Diabetycy powinni wiedzieć, że indeks glikemiczny zależny jest od zawartości błonnika pokarmowego, tłuszczu oraz białka w danym produkcie. Dodatkowo na IG wpływa sposób obróbki, stopień dojrzałości. Przykładowo banan, który ma wysoki stopień dojrzałości będzie mieć wyższy indeks glikemiczny niż banan mniej dojrzały. Produkty dozwolone na diecie cukrzycowej
Dobrym wyborem będą produkty zbożowe pełnoziarniste o niskim stopniu przetworzenia, zawierające źródło błonnika pokarmowego np. pieczywo razowe, płatki owsiane (górskie!) makaron z pełnego ziarna, ryż brązowy.
Doskonale sprawdzą się też warzywa (najlepiej spożywane na surowo) oraz nasiona roślin strączkowych np. ciecierzyca, fasola czy soczewica. Warzywa zaliczane są do produktów o niskiej zawartości węglowodanów, ich spożycie zapewni uczucie sytości oraz nie podwyższy glukozy we krwi.
W diecie cukrzycowej powinny znaleźć się też przetwory mleczne, takie jak maślanka, kefir, jogurt, głównie naturalny nabiał pochodzący ze sprawdzonych źródeł.
Spożycie owoców nie powinno być większe niż 300 g dziennie. Warto wybierać te z niskim indeksem glikemicznym czyli np. borówki, maliny, truskawki, jeżyny. Są one znakomitym źródłem błonnika pokarmowego, antyoksydantów i składników mineralnych.
W diecie cukrzycowej ważne są odpowiednie kwasy tłuszczowe najlepiej, żeby to były jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Dobrym wyborem są orzechy, pestki a także oliwa z oliwek, olej lniany, rzepakowy- głównie oleje roślinne tłoczone na zimno.
Mięso i ryby dla diabetyków są jak najbardziej zalecane, stanowią źródło białka w diecie, nie zawierają węglowodanów więc nie klasyfikuje się ich w indeksie glikemicznym.
Co nie powinno się znaleźć w diecie cukrzyka?
Będąc na diecie cukrzycowej diabetycy powinni uważać na:
- produkty zbożowe: w szczególności z mąki pszennej, białe pieczywo, drożdżówki, naleśniki, kopytka, placki
- kaszę jaglaną, ryż biały, płatki kukurydziane, ryżowe, słodzone
- napoje słodzone, soki owocowe, a także alkohol (wino, piwo, szampan)
- tłuszcze zwierzęce czyli tłusty drób, wieprzowina czy baranina
- produkty mleczne: w szczególności jogurty słodzone cukrem
- cukier, miód, słodycze, wyroby cukiernicze, batony, czekolada, cukierki
- owoce: ciemne banany, arbuz, owoce suszone (oprócz moreli)
- warzywa: gotowane ciepłe ziemniaki
Aktywność fizyczna a cukrzyca typu 2
Wszelkie aktywności fizyczne przynoszą wielowymiarowe korzyści dla zdrowia, tym bardziej wysiłek fizyczny powinien stać się integralną częścią w kompleksowym leczeniu cukrzycy typu 2.
Poniżej kilka zasad, których warto przestrzegać jeśli chcemy pozbyć podczas podejmowania aktywności:
- Nie zaleca się trenować na czczo, dobrym rozwiązaniem jest spożycie lekkiego posiłku i podjęcie aktywności
- Korzystne efekty może przynieść tylko regularny wysiłek fizyczny
- Ćwiczenia powinno się wykonywać w umiarkowanych ilościach dostosowując do możliwości pacjenta
- Warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu i nie dopuścić do uczucia pragnienia w przewodzie pokarmowym
- Rozpoczynając trening warto zaopatrzyć się w przekąski o wysokim indeksie glikemicznym (na wypadek spadku poziomu cukru we krwi)
- Zaleca się wykonywanie treningów aerobowych, które nie powodują uczucia zadyszki
W przypadku osób otyłych lub z nadwagą zalecana jest aktywność typu „nordic walking”, wtedy glukoza spalana jest w obecności tlenu. Taki wysiłek jest odpowiedni kiedy występuje nadciśnienie tętnicze.
Przykładowy jadłospis w diecie diabetyka
Dobrze skomponowana dieta cukrzycowa to podstawa, oto przykładowy jadłospis diety cukrzycowej:
I ŚNIADANIE- kanapki z jajkiem
- Chleb żytni 2 kromki,
- serek śniadaniowy ze szczypiorkiem,
- szynka z indyka 2 plastry,
- jajko ugotowane na twardo,
- sałata, pomidor
II ŚNIADANIE- koktajl z owoców
- kefir 200 ml
- płatki górskie owsiane 40 g
- owoce np. truskawki mrożone 70 g
- erytrytol 3 łyżki
OBIAD: zupa krem z batatów
KOLACJA: placuszki bez mąki z borówkami
Jak powinien jeść cukrzyk?
Jadłospis diety cukrzycowej powinien stanowić element profilaktycznego leczenia wszystkich typów cukrzycy.
Planując wdrożenie żywienia klinicznego powinno się uwzględnić dzienne zapotrzebowanie na kalorie, dobrze zbilansowany plan żywieniowy powinien służyć zdrowiu i być dostosowany do indywidulanych potrzeb pacjenta. W tym wypadku najlepiej umówić się na konsultacje do dietetyka, dobrze dobrana dieta może zmniejszyć ryzyko występowania dalszych powikłań cukrzycy, jak również umożliwi zgubić nadmierną masą ciała.
Przeczytaj też:
Dieta domowa czy catering dietetyczny?
